หากกล่าวถึงบทบาทหน้าที่ของหอการค้าไทย นอกเหนือจากการส่งเสริมธุรกิจการค้าแล้ว การสนับสนุนให้คนไทยมีความรู้ในทางการค้านับเป็นพันธกิจที่สำคัญไม่ยิ่งหย่อนไปกว่าข้ออื่น ในระยะแรกที่หอการค้าก่อตั้งขึ้นนั้น การให้ความรู้มักจำกัดอยู่ในแวดวงพ่อค้าที่เป็นสมาชิก ด้วยการเชิญผู้ทรงคุณวุฒิมาแสดงปาฐกถาเป็นครั้งคราว หรือแลกเปลี่ยนความรู้ระหว่างพ่อค้าด้วยกันตามโอกาส ขณะเดียวกัน คณะกรรมการหอการค้าไทยแต่ละสมัยก็พยายามอยู่เสมอที่จะขยายวงความรู้ไปสู่ประชาชนและเยาวชนที่สนใจการค้า แต่ยังไม่เกิดผลเป็นรูปธรรมนัก
จนกระทั่งในปี 2483 ช่วงเวลานั้นรัฐบาลมีนโยบายส่งเสริมให้คนไทยหันมาประกอบอาชีพค้าขายมากขึ้นเพื่อพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศ หอการค้าไทย ซึ่งอยู่ในระยะที่เริ่มยืนได้อย่างมั่นคงแล้ว อีกทั้งมีสมาชิกที่มีความรู้ดีและชำนาญทางด้านการค้าอยู่หลายท่าน จึงเห็นสมควรที่จะยังประโยชน์แก่ บ้านเมืองอย่างมั่นคงถาวร ด้วยการก่อตั้งสถาบันการศึกษาสำหรับผลิตบุคลากรที่มีความเชี่ยวชาญด้านการพาณิชย์โดยเฉพาะ ดังนั้น “วิทยาลัยการค้าของหอการค้าไทย” จึงกำเนิดเป็นรูปเป็นร่างในปี 2483 ซึ่งถือเป็นจุดเริ่มต้นของมหาวิทยาลัยหอการค้าไทยในปัจจุบัน
